SPORY POLITYCZNE I OBYCZAJOWE

Mikolaj Rej – spory polityczne i obyczajowe.

          Nadal w urlopowym nastroju, ale już nie poetycko dzisiaj, jak ostatnio, będzie. Trudny czas kampanii wyborczej, samych wyborów prezydenckich mamy już za sobą na szczęście. Wyniki wyborów i medialne dyskusje po nich, jak również bardzo ożywione dyskusje na ten temat w rodzinach, czy nawet podczas wypoczynku nad wodą z sąsiadami z kocyka, czy ławeczki obok unaoczniły nam, jak bardzo wyraźnie podzielona jest Polska politycznie, kulturowo i obyczajowo. Aż chce się przypomnieć, że dla nas jej obywateli takie zjawisko to w zasadzie nic nowego przecież.

 

          Otóż zaproponuję w tę piękną lipcową niedzielę przypomnienie sobie i Państwu pokrótce postać naszego wielkiego rodaka Mikołaja Reja. A to dlatego, że jest w naszej literaturze prekursorem utworów poświęconych w całości problematyce społecznej, politycznej czy nawet ekonomicznej. Utwory te miały charakter publicystyczny i dzięki Reja literaturze tak wiele wiemy o polskim społeczeństwie XVI wieku, jego sporach, reformatorskich tendencjach, polskim sejmie, kulturze życia codziennego itd.

 

          Nazwisko to wydaje się zna każdy Polak. Bo kto z nas nie zna znanego, najsłynniejszego przysłowia Jego autorstwa: „Polacy nie gęsi, iż swój język mają” ? Ja bardzo lubię inne, też Jego, może mniej znane:„ Wołowi choćbyś wina nalał, pewnie lada w kałuży będzie wodę wolał”.

 

         Mikołaj Rej urodził się w 1505 roku ( Żurawin pod Haliczem) i żył 64 lata (zmarł w Rejowcu).

Jako dziecko i nastolatek nie lubił się uczyć, ale jako młody człowiek zrozumiał, że jest to konieczne zajęcie i robił to potem z pasją już do końca swoich dni. Był wybitnym humanistą, nazywanym przez literaturoznawców „ojcem literatury polskiej”. Miał wiele pasji, był też dramaturgiem, poetą, tłumaczem (w późniejszym okresie swojego życia), teologiem, a nawet posłem na sejm. Swój humanizm wyrażał też poprzez popularyzowanie swojego przekonania, że „miłość pieniądza jest źródłem wszelkiego zła”. Był humanistą i też religijnym mentorem, np. mówił:„ Bo nas sam Pan uczył temu i chcesz-li sam brać daj drugiemu”.

 

          M.Rej mając 38 lat, pod pseudonimem Ambroży Kornak Rożek w 1543 roku wydał swój dialog p.t.: „Krótka rozprawa między trzema osobami: Panem, Wójtem a Plebanem”. Przeczytajmy ją ponownie po latach. Rozmowa, rozprawa ta zawiera wiele interesujących aluzji do współczesnego pisarzowi, ale i nam realnego życia. Artysta porusza w niej tematy polityczne, obyczajowe i religijne oczywiście, jako anty-klerykalista, nie podważający jednakże dogmatów teologicznych. Krytykuje w rozprawie duchowieństwo, jego nadużycia, próżność, wyrachowanie czy niski poziom wykształcenia.

Krytykuje też ówczesną władzę za np. czynsze i dziesięciny chłopskie, za przekupne sądownictwo, brak stabilnego systemu obronnego, a szlachtę „za zbytki w piciu, w strojach i hazardach”. Twórcy zależało na poprawie jakości życia Polaków w każdej jego odsłonie: obyczajowej, społecznej, religijnej i politycznej, w już istniejących strukturach państwa. Przekonywał do świeckiej władzy. Wszystkie Jego aktywności życiowe tym celom służyły.

 

          U schyłku swojego życia, mając 62 lata M. Rej wydał w Krakowie książkę pt. „Źwierciadło”, a w niej ostrzega współobywateli przed groźbą upadku ojczyzny. Czyni to w tekstach pt.„ Do uczciwego a bacznego Polaka… Krótkie a przyjacielskie napomnienie”.

 

          My współcześnie żyjący Polacy jesteśmy zmuszeni dokonywać trudnych wyborów dotyczących naszego życia społeczno-politycznego, obyczajowego czy religijnego.

Naprawdę warto podejmując takie decyzje wesprzeć się wiedzą, przypomnieć sobie, jakie to nasi niektórzy z Wielkich Rodaków mieli poglądy na te tematy, przeznaczając kilka chwil urlopowego czasu na ten cel.

 

          Urlop i wakacje miną, szybko nadejdzie czas na następne poważne wybory. Czytajmy biografie Wielkich Polaków! Rozmawiajmy o tym czego nowego dowiedzieliśmy się z tych ksiąg w rodzinach, edukujmy się wzajemnie. Czytajmy!

 

Bądźmy zdrowi i wspaniałego letniego wypoczynku

życzy

Zenobia K.